Факт е дека пандемијата со корона вирусот покрај здравствена, наметна и економска криза, што резултираше со намалување на бројот на работниците во преработувачката индустријата, но и во другите дејности. Бројот на работниците во индустријата во првиот квартал од 2021 година споредено со истиот период минатата 2020 година, бележи пад од 3,5%. Најголем пад има кај рударство и вадење на камен од 6,6%, додека кај преработувачката индустрија намалувањето изнесува 2,7%.

Но, поголемата слика покажува дека имаме и пораст на бројот на работници кај производството на фабрикувани метални производи, освен машини и опрема за 10,8%; производството на останата опрема за транспорт за 8,9%; производство на основни фармацевтски производи, фармацевтски препарати за 5,8%, или кај производство на хемикалии и хемиски производи за 4,6%.

И во моментов, кога некои од мерките за заштита од корона вирусот се олабавени или укинати, повторно стануваат актуелни темите: недостаток на стручен кадар, што е главна пречка во растот и развојот на компаниите и планирањето на идните инвестиции, и дуален модел на образование, како успешен начин за стекнување квалификации, потребни за компаниите. Како за пример, со делумно започнување со работа на најзагрозениот сектор  од пандемијата, угостителство и туризам, воочено е дека поради кризата со пандемијата на КОВИД 19, компаниите имаат одлив, од над 50 % на стручен кадар за многу важни работни места, значајни за нивното тековно работење и одржливост. Фактот се потврдува и со бројот, на над 200 заинтересирани компании, од учебната 2021/2022 година, својот кадар да го обезбедуваат преку дуалниот модел на образование и отворање на 97  дуални паралелки, за 2000 ученици.

Произлегува дека она, што и пред пандемијата со години наназад, како Комора јавно го говоревме, сега станува реалност: дуалниот модел на образование - најефикасен начин на обезбедување на стручен кадар за потребите на нашите компании. Резултатот ќе биде видлив: намалување на неусогласеноста на понудата и побарувачката на вештини и квалификации на пазарот на трудот, зголемена продуктивност во компаниите, квалитет на услугите, водење на успешен бизнис и конкурентност на пазарот.

Затоа, неслучајно, на 2-риот ден од регионалниот настан „Балканска недела на бизнисот“ насловен како „Германското дуално образование и поврзаноста со бизнис секторот“, што се одржа во вторникот, организиран од германскиот Хајделберг Институт во Скопје во соработка со Академија за банкарство и информатичка технологија, АБИТ, Стопанската комора на Северна Македонија беше модератор на првиот панел на тема: „Добро обучен стручен кадар што ја познава компанијата“.  Актуелна тема, но и интересни излагања на соговорниците, претставници од компаниите: ЕВН Македонија, АД Скопје; Кромберг и Шуберт, Битола; Маркарт и Брако од Велес; ЛТХ Леарница, Охрид и Раде Кончар ТЕП, Скопје.  

Всушност, практичари во имплементацијата на дуалното образование кои ги истакнаа клучните елементи на дуалното образование:

         1. Синергија на наставата во училиште и праксата во компанија

2. Динамичност и приспособливост на образованието за потребите на реалниот сектор и економијата

          3. Постигнување релевантни резултати од учење

       4. Синергија помеѓу бизнис заедницата, образованите институции и коморите

        5. Практично работно искуство и надомест на ученикот

П.С. При имплементација на дуалниот модел на образование можеме да учиме од добри практики на дуален систем на образование од развиените земји: Германија, Швајцарија или Австрија, но никако не смееме да направиме пресликување на ниту еден од нивните системи. Нашиот модел треба да прилагоден на контекстот и состојбите во нашата земја.